Większość z nas zdaje sobie sprawę z tego, że stres i współtowarzyszące mu negatywne emocje, mogą przyczynić się do rozwoju choroby somatycznej. Jeżeli w powstaniu choroby czynniki psychologiczne – przede wszystkim emocjonalne – mają istotny udział, to określamy je jako choroby psychosomatyczne. Z drugiej strony zmaganie się z chorobą również jest stresogenne. Pojawia się więc tak zwane koło wzajemnych zależności i powiązań.
Hashimoto, czyli przewlekłe limfocytowe zapalenie tarczycy to efekt wadliwie działającego układu autoimmunologicznego. Błędnie rozpoznaje on własne komórki tarczycowe jako stanowiące zagrożenie i atakuje je w celu zniszczenia. Genezy tego procesu szuka się w oddziaływaniu wielu czynników środowiskowych i genetycznych. Natomiast przewlekły stres czy problemy psychiczne, to czynniki, które traktowane są jako przyczyny wszelkich chorób psychosomatycznych. Zatem celowe jest przyjrzenie się swojej chorobie pod kątem tych potencjalnie chorobotwórczych czynników.
Wielu badaczy zwraca uwagę na zależność pomiędzy podwyższonym poziomem stresu a przewlekłym zapaleniem tarczycy – czyli chorobą Hashimoto. Do najczęściej zgłaszanych dolegliwości zalicza się: męczliwość, senność, problemy skórne, obniżony lub zmienny nastrój, płaczliwość, problemy z koncentracją, podwyższony poziom cholesterolu, zaburzenia miesiączkowania i problemy z wagą. Niektóre objawy Hashimoto jak napięcie, drażliwość czy wahania nastroju czasami można uznać za psychosomatyczne.
Chorzy na Hashimoto, jak i na inne choroby przewlekłe, mogą dodatkowo zmagać się z wieloma negatywnymi stanami psychicznymi. Badania pokazują, że u osób, u których wykryto chorobę przewlekłą często pojawiają się uogólnione zaburzenia lękowe, depresja, wyższe poczucie wstydu, niższa samoocena, zaburzony obraz swojego ciała, przygnębienie, bezradność, złość na swój stan zdrowia, permanentne napięcie. Chorzy często określają chorobę jako główną przyczynę ich zmartwień.
Cierpiący na Hashimoto zgłaszają, że odczuwają stres i napięcie związane z wizytami lekarskimi i narzekają na trywializowanie ich dolegliwości. Często nie wierzą w skuteczność leczenia i
zazwyczaj oceniają terapię jako nietrafioną. W związku z powyższym bywa, że niechętnie stosują się do zaleceń lekarskich. Tymczasem na proces zdrowienia, szczególnie w chorobie przewlekłej ma wpływ wiele czynników m.in.: poczucie koherencji, stopień akceptacji choroby, optymizm życiowy, poziom ogólnego zadowolenia z życia, wypełnianie ról społecznych oraz poczucie kontrolowania choroby i czynnego uczestnictwa w leczeniu.
Pracując z osobami przewlekle chorymi sięgamy do wielu ich zasobów. Aktywnie szukamy czynników, które będą stanowić przeciwwagę lub środek zmieniający proces doświadczania stresu.
Miłosława Janc – psycholog, psychoterapeuta
Bibliografia
Cierpiałkowska, L., Sęk, H. (2016). Psychologia kliniczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Polskie Wydawnictwo Naukowe SA.
Heszen, I., Sęk, H. (2007). Psychologia zdrowia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Polskie Wydawnictwo Naukowe SA.
McCormick, L.J. (2015). Woman and thyroid disease: Treatment experiences and the doctor-patient relationship. Walden Dissertations and Doctoral Studies Collection. Niepublikowana praca doktorska.
Siegmann, E.M., Muller, H., Lucke, C., Philipsen, A., Kornhuber, J., Wolfgang, G.T.(2018). Association of depression and anxiety disorders with autoimmune thyroiditis. JAMA Psychiatry, 75(6), 577-584.
Ziarko, M. (2014). Zmaganie się ze stresem choroby przewlekłej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych.